Հռոմեական օրացույցում իդեր էր կոչվում ամսվա կեսը՝ 15-րդ
կամ 13-րդ օրը՝ կախված ամսվա տևողությունից: Ք.ա. 44թ մարտյան իդերին՝ մարտի 15-ին,
դավադիրների ձեռքով սպանվեց Հուլիոս Կեսարը: Պլուտարքոսը վկայում է, որ
գուշակը օրեր առաջ Կեսարին ասել էր, որ նա այդ օրը զգուշանա մահից: Սենատի աստիճանների
վրա հանդիպելով գուշակին՝ Կեսարը նրան հեգնանքով ասաց. «Մարտյան իդերը սկսվել են»:
«Սկսվել են, բայց դեռ չեն անցել»,- պատասխանեց գուշակը: Րոպեներ անց Կեսարը սպանվեց:
Ակցիումի ծովամարտում Մարկոս Անտոնիոսին պարտության մատնելուց
հետո Օկտավիանոս Օգոստոսը Էպիրոսի հարավարևմտյան
եզրին կառուցեց Նիկոպոլիսը` «հաղթանակի քաղաք», Ապոլլոնի պատվին կազմակերպեց ռազմական
մրցություններ, որոնք վերածվեցին Ակտիական խաղերի՝ սպորտի և արվեստի տոնի:
