«Վայրի արվեստ». Անրի Մատիս

Ֆովիզմ ուղղությունը (fauve-վայրի) առաջացել է Ֆրանսիայում 20-րդ դարի սկզբներին՝ հաջորդելով պոստիմպրեսիոնիզմին: Բնորոշ հատկանիշներից են՝ վառ և արտահայտիչ գույների կիրառում, հեռացում գծային ճշգրտությունից և լույս-ստվեր համադրությունից, ֆիգուրների պարզեցում և այլն:

Այս հոսանքի հիմնադիրն ու ամենից ճանաչված դեմքը ֆրանսիացի նկարիչ և քանդակագործ Անրի Մատիսն է՝ «Պար», «Նավակ», «Ընտանեկան դիմանկար» և այլ հայտնի ստեղծագործությունների հեղինակը: Սույն հրապարակման շրջանակներում կքննարկենք նրա կտավներից երկուսը՝ միաժամանակ պարզելով, թե ինչ է ընկած դրանցից յուրաքանչյուրի սյուժեի հիմքում: 

   «Զրույց»

Առաջին հայացքից նկարում պատկերված է անհրապույր ու առօրյա տեսարան՝ ամուսնական զույգի միջև առավոտյան զրույց, որտեղ տղամարդը հենց ինքն է՝ Մատիսը, իսկ իգական սեռի ներկայացուցիչը նկարչի կինը՝ Ամելին: Կտավի վերլուծությունը ապացուցում է, որ իրականությունն այստեղ մեկնվել է յուրովի:

Հիմնապատկերի խիտ կապույտը ոչ այնքան պատերի գույնն է, որքան տարածության գաղափարի խորհուրդը. ծովային երանգը նայողին տանում է դեպի ջուրը, դեպի լռություն և հանգստություն: Պակաս նշանակալից չէ նաև կանաչը՝ բնության, պտղաբերության սիմվոլը, իսկ կենտրոնում պատկերված «Կյանքի ծառը» մարդկային վերարտադրության արտացոլումն է: Նկարչի համար էական ու հեռանկարային են ոչ թե իրերը, այլ դրանց փոխհարաբերությունը, դարավոր կապակցվածությունը:

Խոսակցության թեման պարզ չէ, բայց ցանկացած մարդ, կախված իր մտորումներից ու հոգեվիճակից, կարող է անհատապես պատկերացնել երկխոսության շարունակությունը:

    «Վարդագույն արվեստանոց» կամ «Նկարչի արվեստանոցը»

Փիլիսոփայական դաշտից անցնենք Մատիսի երփներանգ արվեստանոց: «Սիմֆոնիկ ինտերյերում», որտեղ առկա է ներկերի ու տարրերի հարուստ համակցություն, առաջատար դերը տրվել է վարդագույնին, որը կլանել է գրեթե ողջ տարածությունը: Ձախից երևում են բրոնզե դեկորատիվ ֆիգուր և կտավներ, աջից՝ գիպսե ֆիգուր և այլ իրեր: Այսպիսով ստեղծվել է «ինտերյեր-նատյուրմորտ» կտավ, որը ես առաջին անգամ տեսնելիս ասոցացրի կախարդական կամ մանկական սենյակի հետ:

Ստեղծագործել նշանակում է արտահայտել այն ամենը, ինչ կա քո մեջ:
Անրի Մատիս

Աիդա Գրիգորյան